యాంఫోటెరిసిన్ బి ఎందుకు మనుషులకు విషపూరితమైనది?

డా. కె. ఆర్. మేఘనాధ్

యాంఫోటెరిసిన్ బి మ్యూకోర్మైకోసిస్ వంటి తీవ్రమైన ఫంగల్ ఇన్ఫెక్షన్లను సమర్థవంతంగా చికిత్స చేస్తుంది. దీని విషపూరితం ప్రధానంగా ఫిల్టరైజేషన్ ప్రక్రియపై ఆధారపడి ఉంటుంది, ఎందుకంటే సరిగ్గా ఫిల్టర్ చేయని రూపం హానికరమైన దుష్ప్రభావాలను కలిగిస్తుంది.

యాంఫోటెరిసిన్ బి టాక్సిసిటీలో స్వచ్ఛత యొక్క పాత్ర

యాంఫోటెరిసిన్ బి యాంఫోటెరిసిన్ నుండి తీసుకోబడింది, ఇందులో A, B, C మరియు X వంటి రకాలు ఉంటాయి. A మరియు B విషపూరితమైనవి కావు, అయితే X మరియు C హానికరమైనవి. యాంఫోటెరిసిన్ బి నీ సరిగ్గా ఫిల్టర్ చేయకపోతే దానిలో C మరియు X యొక్క చిన్న మోతాదు మిగిలిపోవచ్చు, ఇది మానవ శరీరానికి హాని కలిగించగలదు. కాబట్టి, లైయోఫిలైజేషన్ అని పిలువబడే ఫిల్టరైజేషన్ ప్రక్రియ సరిగ్గా జరగకపోతే, C మరియు X యొక్క చిన్న మొత్తం తుది ఉత్పత్తిలో ఉండి, దుష్ప్రభావాలకు దారి తీస్తుంది.

యాంఫోటెరిసిన్ బి యొక్క స్వచ్ఛత దాని భద్రతను నిర్ణయించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. స్వచ్ఛత ఎంత తక్కువగా ఉంటే ప్రతికూల ప్రతిచర్యల ప్రమాదం అంత ఎక్కువగా ఉంటుంది.

యాంఫోటెరిసిన్ బి యొక్క వివిధ రూపాలు మరియు వాటి విషపూరితత్వం

యాంఫోటెరిసిన్ బి అనేది ఒక యాంటీ ఫంగల్ ఔషధం, ఇది మూడు ప్రధాన రూపాల్లో లభిస్తుంది, ప్రతి ఒక్కటి విభిన్న విషపూరిత ప్రొఫైల్‌లతో ఉంటుంది:

1. కన్వెన్షనల్ యాంఫోటెరిసిన్ బి (యాంఫోటెరిసిన్ బి డియోక్సికోలేట్ లేదా AMBDOC)

ఇది అత్యంత ప్రభావవంతమైన రూపం, కానీ అత్యంత విషపూరితమైనది కూడా. అతిచిన్న మోతాదును ఉపయోగించి ఫంగస్‌ను చంపే సామర్థ్యంలో దీని సమర్థత ఏర్పడుతుంది. అయితే, స్వచ్ఛత కారణంగా విషపూరితం స్థాయి గణనీయంగా మారవచ్చు. స్వచ్ఛత స్థాయిలు తయారీదారుల మధ్య మాత్రమే కాకుండా అదే తయారీదారు నుండి బ్యాచ్‌ల మధ్య కూడా మారుతూ ఉంటాయి. పరీక్ష మోతాదు రోగులలో ప్రతికూల ప్రతిచర్యలకు కారణమైతే, ఈ వైవిధ్యం కొన్నిసార్లు మొత్తం బ్యాచ్‌లను విస్మరించాల్సిన అవసరం కలిగి ఉంటుంది. అధిక విషపూరితం కారణంగా, AMBDOC చికిత్సకు అనుభవజ్ఞులైన వైద్యులు మరియు నర్సులతో కూడిన అత్యంత నైపుణ్యం కలిగిన వైద్య బృందం అవసరం.

2. యాంఫోటెరిసిన్ బి లిపోసోమల్

ఈ రూపంలో లైపోజోమ్‌లు యాంఫోటెరిసిన్ బితో ట్యాగ్ చేయబడతాయి. ఈ కాంప్లెక్స్ మానవ కణాలకు హాని కలిగించదు, ఎందుకంటే ఈ కాంప్లెక్స్ను విభజించడానికి మానవ కణాలలో ఎంజైమ్ ఉండవు, కాబట్టి మానవ కణాలు సురక్షితంగా ఉంటాయి. అయితే, యాంఫోటెరిసిన్ బి నుండి లిపోజోమ్‌లను వేరు చేసే ఎంజైమ్‌ను ఫంగస్ కలిగి ఉంటుంది. ఒకసారి ఇవి వేరైనా తర్వాత, ఈ యాంఫోటెరిసిన్ ఫంగస్‌ను చంపేస్తుంది. కాబట్టి ఈ రూపం ఫంగస్‌ను మరింత ప్రత్యేకంగా లక్ష్యంగా చేసుకోవడానికి లిపోజోమ్‌లను ఉపయోగిస్తుంది. లైపోజోములు ఫంగస్ ద్వారా క్షీణించబడతాయి, ఇది యాంఫోటెరిసిన్ బిని నేరుగా ఇన్ఫెక్షన్ ఉన్న ప్రదేశంలో విడుదల చేస్తుంది. ఇది మానవ కణాలకు నష్టాన్ని తగ్గించినప్పటికీ, అవశేష యాంఫోటెరిసిన్ B హాని కలిగించవచ్చు. తక్కువ విషపూరితం ఉన్నప్పటికీ, కన్వెన్షనల్ రూపంతో పోలిస్తే ఎక్కువ మోతాదులు తరచుగా అవసరమవుతాయి.

3. యాంఫోటెరిసిన్ బి లిపిడ్ కాంప్లెక్స్ (యాంఫోటెరిసిన్ BLC)

ఈ రూపం ప్రధానంగా రక్తప్రవాహం ద్వారా సోకిన కణజాలాలకు చేరుకుంటుంది. ఇది సోకిన కణజాలాలను గుర్తించలేకపోతే, రక్తప్రవాహంలోనే ఉండిపోయి, తక్కువ దుష్ప్రభావాలను కలిగిస్తుంది. అయినప్పటికీ, యాంఫోటెరిసిన్ BLC తేలికపాటి ఇన్ఫెక్షన్ ఉన్న కణజాలంలోకి చొచ్చుకుపోవడానికి కష్టపడుతుంది, ఇది దాని ప్రభావాన్ని పరిమితం చేస్తుంది. అదనంగా, దీనికి గణనీయమైన అధిక మోతాదు అవసరం, ఇది నిర్వహణను క్లిష్టతరం చేస్తుంది.

యాంఫోటెరిసిన్ బి వేరియంట్‌లు మరియు వాటి టాక్సిసిటీపై తీర్పు

కన్వెన్షనల్ యాంఫోటెరిసిన్ బి (AMBDOC) శక్తి కారణంగా అత్యంత ప్రభావవంతమైన వేరియంట్, ఇది తక్కువ మోతాదులో ఇవ్వబడుతుంది, అయితే ఇది అత్యంత విషపూరితమైనది. అధిక స్వచ్ఛత బ్యాచ్ అందుబాటులో ఉంటే, తక్కువ దుష్ప్రభావాలను కలిగి ఉంటుంది, అనుభవజ్ఞులైన వైద్య బృందం పర్యవేక్షణలో ఇది బలమైన ఎంపిక. లిపోసోమల్ యాంఫోటెరిసిన్ B మరియు ABLC తక్కువ విషపూరిత ప్రత్యామ్నాయాలు, కానీ వాటి తగ్గిన సామర్థ్యం మరియు అధిక మోతాదుల అవసరం తరచుగా వాటి వినియోగాన్ని క్లిష్టతరం చేస్తుంది, తీవ్రమైన సందర్భాల్లో వాటి ప్రయోజనాలను పరిమితం చేస్తుంది.

బ్లాక్ ఫంగస్ చికిత్సకు ప్రత్యామ్నాయ యాంటీ ఫంగల్ ఎంపికలు

ఇసావుకోనజోల్, దాని IV రూపంలో, ఒక కొత్త యాంటీ ఫంగల్ ఔషధం, ఇది సురక్షితంగా ఉన్నప్పుడు యాంఫోటెరిసిన్ Bకి సమానమైన ప్రభావాన్ని అందిస్తుంది. అయితే, ఇసావుకోనజోల్ (Isavuconazole) యొక్క దీర్ఘకాలిక ప్రభావాలు ఇంకా తెలియదు. సాధారణంగా AMBDOCని నిర్వహించడాన్ని ఇష్టపడే వైద్యులు కూడా ఈ ఔషధాన్ని IV రూపంలో ఉపయోగిస్తున్నారని గమనించడం ముఖ్యం.

తీర్మానం

యాంఫోటెరిసిన్ బి అనేది సాధారణంగా విషపూరితమైనది కాదు, అయితే ఫిల్టరింగ్ ప్రక్రియ సరిగ్గా జరగకపోతే అది హానికరం కావచ్చు. యాంఫోటెరిసిన్ బి యొక్క స్వచ్ఛత దుష్ప్రభావాలను తగ్గించడంలో కీలకమైనది. అయితే, సరిగ్గా ఉపయోగించినప్పుడు, మ్యూకోర్మైకోసిస్ వంటి తీవ్రమైన ఫంగల్ ఇన్ఫెక్షన్లకు చికిత్స చేయడంలో ఇది ఒక లైఫ్సేవర్.

డా. కె. ఆర్. మేఘనాధ్