అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్: కారణాలు, రోగ నిర్ధారణ మరియు నివారణ చిట్కాలు

డా. కె. ఆర్. మేఘనాధ్

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్ అంటే ఏమిటి?

అక్యూట్ అంటే తీవ్రం అని అర్థం, మరియు క్రానిక్ అంటే దీర్ఘకాలం ఉండే పరిస్థితి అని అర్థం. క్రానిక్ సైనసైటిస్ ఉన్న వ్యక్తికి సైనసైటిస్ లక్షణాలు అకస్మాత్తుగా తీవ్రతరం అయితే, ఈ సైనసైటిస్ యొక్క దశను "అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్" సైనసైటిస్ అంటారు.

సైనస్‌ ఇన్‌ఫెక్షన్‌ 45 రోజుల కంటే ఎక్కువగా ఉంటే దాన్ని క్రానిక్‌ సైనసైటిస్‌ అంటారు. ఈ దశలో, లక్షణాల తీవ్రత మరియు సంఖ్య చాలా తక్కువగా ఉంటాయి మరియు లక్షణాలు దాదాపు కనిపించవు.

క్రానిక్ సైనస్ ఇన్ఫెక్షన్ ఉన్న రోగి ఆకస్మికంగా తీవ్రమైన లక్షణాలను అనుభవించడానిని అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ అని అంటారు. ఇది నియంత్రించడానికి ఒక సంక్లిష్ట పరిస్థితి కావచ్చు. అయినప్పటికీ, సరైన చికిత్సతో, చాలా మంది ఈ సైనసైటిస్ నుండి ఉపశమనం పొందుతారు.

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌కి కారణమేమిటి?

క్రానిక్ రోగులలో అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్ కింద పేర్కొన్న కారణాలు వల్ల సంభవిస్తుంది:

1. చల్లని వాతావరణానికి గురైనప్పుడు

2. దుమ్ము లేదా కాలుష్య వాతావరణానికి గురైనప్పుడు

3. వైరల్ లేదా బాక్టీరియల్ ఇన్ఫెక్షన్ వచ్చినప్పుడు

4. రోగనిరోధక శక్తి బలహీన పడినప్పుడు

చల్లని వాతావరణం

చల్లని వాతావరణం వల్ల సైనస్ గోడలలో వాపు రావచ్చు, దీనివల్ల ఉన్న సైనస్ సమస్యలు మరింత తీవ్రం అవుతాయి. ఈ వాపు వల్ల సైనస్ లోని ద్రవాలు బయటికి పారదం కష్టమవుతుంది, దీనివల్ల మరింత బ్యాక్టీరియా వృత్తి చెంది ఇన్ఫెక్షన్‌ మరింత ఎక్కువ అవుతుంది. ఇది ఇన్ఫెక్షన్కు మరింత అడ్డంకులను కలిగించేలా ఒక విష వలయాన్ని సృష్టిస్తుంది, ఇది మరింత తీవ్రమైన లక్షణాలకు దారి తీస్తుంది మరియు రోజువారీ జీవితాన్ని గడపడం కష్టతరం చేస్తుంది.

దుమ్ముతో నిండిన వాతావరణం లేదా కాలుష్యం

దుమ్ము మరియు కాలుష్య కారకాలు అలెర్జీ ప్రతిచర్యలకు కారణమై సైనస్‌లను చికాకుపరుస్తాయి, దీని వలన ద్రవం స్రావం మరియు వాపు పెరుగుతుంది. ఇది సైనస్ ఇన్ఫెక్షన్‌లను మరింత తీవ్రతరం చేసి, క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ను అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్గా మార్చుతుంది, ఇది రోజువారీ జీవితానికి చాలా ఇబ్బంది మరియు విఘాతం కలిగిస్తుంది.

వైరల్ లేదా బాక్టీరియల్ ఇన్ఫెక్షన్

మనం వైరల్ లేదా బాక్టీరియల్ ఇన్ఫెక్షన్‌తో అనారోగ్యం పాలైనప్పుడు, మన రోగనిరోధక శక్తి యొక్క దృష్టి క్రానిక్ సైనసైటిస్ నుండి మళ్లించబడుతుంది, తద్వారా బ్యాక్టీరియా వృద్ధి చెందడం సులభం అవుతుంది. ఇన్ఫెక్షన్ ముక్కును ప్రభావితం చేస్తే, అది సైనస్‌లలో అదనపు వాపును కలిగిస్తుంది, ఇది మరింత అడ్డంకులు మరియు ద్రవం స్తబ్దతకు దారితీస్తుంది. ఇది సైనసైటిస్‌ను మరింత తీవ్రతరం చేసి, తీవ్రమైన మరియు కొత్త సంభావ్య లక్షణాలను కలిగిస్తుంది.

బలహీనమైన రోగనిరోధక శక్తి

మన రోగనిరోధక వ్యవస్థ బలహీనపడినప్పుడు, ఇది క్రానిక్ సైనసైటిస్‌లో రోగనిరోధక శక్తి మరియు బ్యాక్టీరియా మధ్య సమతుల్యతను దెబ్బతీస్తుంది, ఇది అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌కు దారితీస్తుంది. ముఖ్యమైన పరీక్షల తర్వాత లేదా ప్రమాదాల వంటి బాధాకరమైన సంఘటనల తర్వాత రోగులు మానసిక ఒత్తిడిని కలిగించి రోగనిరోధక శక్తిని బలహీనపరిచే అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ను అభివృద్ధి చెందడం సర్వసాధారణమని డాక్టర్ కె. ఆర్. మేఘనాధ్ చెప్పారు. నిద్ర లేకపోవడం లేదా వ్యాయామం చేయడం వల్ల అలసట వంటి సాధారణ కారకాలు కూడా రోగనిరోధక శక్తిని బలహీనపరుస్తాయి మరియు అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ను ప్రేరేపిస్తాయి, మన దైనందిన జీవితాలకు అంతరాయం కలిగిస్తాయి.

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్ యొక్క లక్షణాలు

సైనసైటిస్ అనేది అనేక రకాల లక్షణాలకు కారణమయ్యే ఒక పరిస్థితి, ఇది అనారోగ్యం యొక్క దశను బట్టి తీవ్రతలో మారుతూ ఉంటుంది. అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్లో, లక్షణాలు అక్యూట్ సైనసైటిస్తో సమానంగా ఉంటాయి కానీ మరింత తీవ్రంగా ఉంటాయి.

సైనసైటిస్ యొక్క ఏ దశలోనైనా అనుభవించే కొన్ని సాధారణ లక్షణాలు

1. ముక్కు దిబ్బడ లేదా రద్దీ

2. ముక్కు కారటం

3. తలనొప్పి

4. ముఖ నొప్పి

5. శ్లేష్మం ముక్కు వెనుక నుండి గొంతులోకి వెళుతున్న అనుభూతి

6. గొంతు క్లియర్ చేయడానికి నిరంతరం అవసరం

7. తరచుగా సంభవించే గొంతు మంట మరియు గొంతు నొప్పి

8. తరచుగా దగ్గు రావడం

క్రానిక్ సైనసైటిస్‌లో, రోగులు సాధారణంగా ఒకటి లేదా రెండు తేలికపాటి లక్షణాలను అనుభవిస్తారు. అయినప్పటికీ, క్రానిక్ సైనసైటిస్‌లో పరిస్థితి తీవ్రమయ్యే కొద్దీ, లక్షణాల సంఖ్య మరియు తీవ్రత పెరుగుతుంది. ఎందుకంటే సైనస్‌లలో ఏదైనా అంతరాయం ఏర్పడటం లేదా రోగనిరోధక వ్యవస్థ బలహీనపడటం వలన ఇన్ఫెక్షన్ వచ్చే ప్రమాదం పెరుగుతుంది, దీని వలన వ్యాధి మరియు శరీరం మధ్య సంతులనం మారుతుంది. అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్ లక్షణాలు అక్యూట్ సైనస్ ఇన్ఫెక్షన్స్ లాగా ఉంటాయి కానీ మరింత తీవ్రంగా ఉంటాయి మరియు రోగులు అధిక తీవ్రతతో నాలుగు నుండి ఐదు లక్షణాలను అనుభవించవచ్చు.

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్ నిర్ధారణ

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ని నిర్ధారించేటప్పుడు, వైద్యులు రోగి యొక్క వైద్య చరిత్రను సమీక్షించడం మరియు వారి లక్షణాలను అంచనా వేయడం ద్వారా ప్రారంభిస్తారు. తరువాత, వారు పరిస్థితి యొక్క పరిధిని మరియు తీవ్రతను గుర్తించడానికి నాసికా ఎండోస్కోపీ మరియు CT స్కాన్ నిర్వహిస్తారు.

నాసికా ఎండోస్కోపీ అనేది మ్యూకోయిడ్ డిచ్ఛార్జ్, నాసికా పాలిప్స్ మరియు చీము యొక్క సంకేతాల కోసం నాసికా మరియు సైనస్ భాగాలను పరీక్షించడానికి వైద్యులను అనుమతించే ఒక ప్రక్రియ. ఈ పరీక్ష, ముక్కు మరియు సైనస్ ఓపెనింగ్‌లను జాగ్రత్తగా పరిశీలించడానికి డాక్టర్‌ను అనుమతిస్తుంది ఒక లైట్ మరియు కెమెరాతో కూడిన సన్నని, ఫ్లెక్సిబుల్ ట్యూబ్ ముక్కులోకి చేర్చబడుతుంది. ఇది రోగి పరిస్థితికి సంబంధించిన చిత్రాన్ని ఇవ్వగలదు.

CT స్కాన్ తలలోని సైనస్‌ల యొక్క వివరణాత్మక చిత్రాన్ని అందిస్తుంది, ఇది ద్రవం ఏర్పడటానికి కారణమయ్యే ఏవైనా నిర్మాణ అసాధారణతలను గుర్తించడానికి వైద్యులను అనుమతిస్తుంది. ఇది వివిధ సైనస్ కంటెంట్‌ల మధ్య తేడాను కూడా గుర్తించగలదు. గాలితో నిండిన సైనస్‌లు నల్లగా, చీము బూడిద రంగులో కనిపిస్తాయి మరియు ద్రవం స్థాయిని చూపుతుంది. అదనంగా, CT స్కాన్ సైనస్‌లలో ఫంగల్ ఇన్ఫెక్షన్ ఉనికిని గుర్తించగలదు, ఇది లోపల తెల్లటి నీడతో బూడిద రంగు నీడతో సూచించబడుతుంది.

సారాంశంలో, నాసికా ఎండోస్కోపీ మరియు CT స్కాన్ వైద్యులు రోగి యొక్క సైనస్‌లను సమగ్రంగా వీక్షించడానికి అనుమతిస్తాయి, ఇది అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ను మరింత ఖచ్చితమైన నిర్ధారణకు దారి తీస్తుంది. ఇది క్రమంగా, సమస్య యొక్క మూల కారణాన్ని లక్ష్యంగా చేసుకునే వ్యక్తిగతీకరించిన చికిత్స ప్రణాళికను అభివృద్ధి చేయడానికి వైద్యులను అనుమతిస్తుంది, దీని ఫలితంగా మరింత ప్రభావవంతమైన లక్షణాల ఉపశమనం మరియు వేగంగా కోలుకోవడం జరుగుతుంది.

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్ చికిత్స

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌కి చికిత్స చేసే విధానం, కోర్సు వ్యవధి పరంగా అక్యూట్ సైనసైటిస్ మాదిరిగానే ఉంటుంది. అయినప్పటికీ, అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌లో ఉండే బాక్టీరియా అక్యూట్ సైనసైటిస్‌లో ఉన్నవాటికి భిన్నంగా ఉన్నందున ఉపయోగించే యాంటీబయాటిక్స్ భిన్నంగా ఉండవచ్చు. ప్రారంభంలో, వైద్యులు క్రానిక్ మరియు అక్యూట్ సైనసైటిస్ రెండింటినీ సమర్థవంతంగా చికిత్స చేసే యాంటీబయాటిక్స్ను సూచిస్తారు. కానీ సాంస్కృతిక అధ్యయనాలు పూర్తయిన తర్వాత, వారు సైనస్‌లలో ఉన్న నిర్దిష్ట బ్యాక్టీరియాను గుర్తించి, తదనుగుణంగా చికిత్సను రూపొందిస్తారు. క్రానిక్ మరియు అక్యూట్ సైనసైటిస్‌ను లక్ష్యంగా చేసుకునే యాంటీబయాటిక్‌లను ఉపయోగించాలా లేదా క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ను మాత్రమే లక్ష్యంగా చేసుకునే యాంటీబయాటిక్‌లను ఉపయోగించాలా అనేది సర్జన్ అనుభవం మరియు తీర్పుపై ఆధారపడి ఉంటుంది, ఎందుకంటే అది గుర్తించడం కష్టం.

కొత్త బ్యాక్టీరియా సైనస్‌లలోకి ప్రవేశించినప్పుడు లేదా రోగి యొక్క రోగనిరోధక శక్తి బలహీనంగా ఉన్నప్పుడు క్రానిక్ సైనసైటిస్ అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌గా మారుతుంది. పరిస్థితిని బట్టి, గ్రామ్-పాజిటివ్ మరియు గ్రామ్-నెగటివ్ బ్యాక్టీరియా రెండింటిపై పనిచేసే యాంటీబయాటిక్‌లను సూచించాలా లేదా ఏదైనా ఒకదానిపై మాత్రమే పనిచేసే యాంటీబయాటిక్‌లను సూచించాలా అనేది వైద్యులు నిర్ణయిస్తారు. అందుకే మనం చికిత్స యొక్క ప్రతి అంశాన్ని సులభంగా వివరించలేము, అవి అనుభవంతో రావాలి. కాబట్టి మెడిసిన్ చదివేటప్పుడు సీనియర్ సర్జన్ నుండి నేర్చుకోవడం చాలా అవసరం, ఎందుకంటే మనం పాఠ్యపుస్తకాల నుండి ప్రతిదీ నేర్చుకోలేము.

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌తో రాగలిగే సమస్యలు

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌లో సమస్యలు చాలా అరుదు. అయినప్పటికీ, మన రోగనిరోధక శక్తి తగ్గిపోయినప్పుడు, ఇన్ఫెక్షన్ సైనస్‌లకు మించి వ్యాపిస్తుంది, ఇది కళ్ళు, మెదడు మరియు దంతాల వంటి సమీపంలోని నిర్మాణాలను ప్రభావితం చేస్తుంది. అదృష్టవశాత్తూ, ఇది జనాభాలో కొద్ది శాతంలో మాత్రమే సంభవిస్తుంది, అంటే ప్రతి లక్ష మంది వ్యక్తులలో ఒకరు. కాబట్టి, రోగనిరోధక శక్తిని తగ్గించే ఏదైనా ఈ సమస్యను కలిగిస్తుంది.

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ వల్ల రాగలిగే సమస్యలు:

1. ఆర్బిటల్ సెల్యులైటిస్: ఇది సైనస్ ఇన్ఫెక్షన్ కళ్లకు వ్యాపించడం వల్ల వచ్చే వ్యాధి. దీనివల్ల కంటి నొప్పి మరియు వాపు వస్తాయి మరియు దృష్టికి హాని కలిగిస్తుంది.

2. ఆర్బిటాల్ అబ్సెస్: కంటి గుంటలో చీము చేరడం వల్ల కంటి కదలిక మరియు రక్త సరఫరా ఆప్టిక్ నరాలకి అడ్డుగా ఉంటూ అదనపు స్థలాన్ని ఆక్రమించవచ్చు. ఆప్టిక్ నరాలకి రక్త సరఫరా యొక్క ఈ పరిమితి దృష్టిని కోల్పోయేలా చేస్తుంది, కాబట్టి తక్షణమే వైద్య సంరక్షణను పొందడం చాలా కీలకం. నరాలకు రక్త సరఫరా కోల్పోయినప్పుడు, చికిత్స చేసిన తర్వాత కూడా దృష్టి తిరిగి రాకపోవచ్చు.

3. మెనింజైటిస్: ఇన్ఫెక్షన్ మెదడు కవర్లకు వ్యాపించినప్పుడు, దానిని మెనింజైటిస్ అంటారు. ఇది మెడ నొప్పి, మెడ బిగుసుకుపోవడం, జ్వరం మరియు వికారం అనుభూతి లేదా వాంతులు కలిగిస్తుంది.

4. ఏన్కెఫలైటిస్: ఇన్ఫెక్షన్ మెదడులోని భాగాలకు వ్యాపించినప్పుడు, దానిని ఏన్కెఫలైటిస్ అంటారు. ఇది అధిక జ్వరం, మూర్ఛలు మరియు కోమా తరువాత మరణానికి కారణమవుతుంది.

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ను ఎలా నివారించాలి?

అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్ నివారణకు చిట్కాలు:

1. మీ రోగనిరోధక శక్తిని పెంచుకోండి: బలమైన రోగనిరోధక శక్తిని కలిగి ఉండటం వలన క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ను అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌గా మారకుండా నిరోధించవచ్చు.

2. మానసిక ఒత్తిడిని తగ్గించండి: మానసిక ఒత్తిడి మన రోగనిరోధక శక్తిని బలహీనపరుస్తుంది, దీనివల్ల అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్ వస్తుంది.

3. చల్లని మరియు ధూళి వాతావరణాన్ని నివారించండి: చల్లని లేదా ధూళి వాతావరణానికి గురైతే అది సైనస్లను చికాకుపెడుతుంది మరియు వాపుకు కారణమవుతుంది.

4. మంచి పరిశుభ్రత: మంచి పరిశుభ్రత క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ను తీవ్రతరం చేసే మరియు దానిని అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌గా మార్చే వైరల్ ఇన్‌ఫెక్షన్‌లను నిరోధిస్తుంది.

5. సైనసైటిస్ చికిత్స: క్రానిక్ సైనసైటిస్‌కు సకాలంలో చికిత్స చేయడం వలన అది అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్‌ను నివారిస్తుంది.

వీటిని అనుసరించడం వలన మీకు అక్యూట్ ఆన్ క్రానిక్ సైనసైటిస్ వచ్చే ప్రమాదాన్ని తగ్గిస్తుంది మరియు మీ మొత్తం సైనస్ ఆరోగ్యాన్ని ప్రోత్సహిస్తుంది.

డా. కె. ఆర్. మేఘనాధ్